ΤΕΛΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ.

Πριν τρία χρόνια ανιχνεύτικε η λαμπρότερη πηγή ακτίνων Χ στον γαλαξία,την οποία είχε ανακαλύψει το διαστημικό τηλεσκόπιο της ESA XMM-Newton λόγω της περιοδικής και εξαιρετικά έντονης εκπομπής ακτινοβολίας Χ, κάνοντας τους αστρονόμους να υποπτευθούν την ύπαρξη μιας μαύρης τρύπας στην περιοχή. Η επιβεβαίωση έγινε στη Χιλή. Η μαύρη τρύπα και το άστρο Wolf-Rayet εκτελούν ένα είδος χορού το ένα γύρω από το άλλο, μια ατελείωτη περιοδική κίνηση με διάρκεια μόλις 32 ωρών κάθε φορά. Μάλιστα, η μαύρη τρύπα έλκει συνεχώς υλικό από το άστρο, απογυμνώνοντάς το έτσι σιγά-σιγά από τη μάζα του!

Ανακαλύφθηκε η Μακρινότερη Μαύρη Τρύπα :)

Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν την μακρινότερη αστρική μαύρη τρύπα, της οποίας η μάζα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη γνωστή ως τώρα, περίπου δεκαπέντε φορές εκείνης του Ήλιου. Οι μαύρες τρύπες αυτού του είδους ζυγίζουν συνήθως το πολύ 10 ηλιακές μάζες και μόνο μία ακόμη είχε ως τώρα ανακαλυφθεί με μεγαλύτερη μάζα. Η πρόσφατη ανακάλυψη έγινε σε ένα μακρινό γαλαξία, που βρίσκεται σε απόσταση 6 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, καταρρίπτοντας ένα ακόμη ρεκόρ εκείνο της μακρινότερης αστρικής μαύρης τρύπας που μετρήθηκε ποτέ. 

Ο ερυθρός γίγαντας Betelgeuse :)

Alpha OrionisΑπόσταση : 427 έτη φωτός

Αν και μόνο 15 φορές βαρύτερος από τον Ήλιο, ο Betelgeuse είναι 14.000 φορές φωτεινότερος κι απίστευτα 40 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερος σε όγκο.

Βρίσκεται στον μεγαλοπρεπή αστερισμό του Ωρίωνα κι είναι ορατός στον ουρανό τον Ιανουάριο, στις 10.00 μ.μ.Οι διαστάσεις του αστέρα αυξομοιώνονται προκαλώντας απρόβλεπτες μεταβολές στη λαμπρότητά του. Ένας πρόσφατος ακριβής προσδιορισμός τον τοποθετεί σε απόσταση 430 ετών φωτός από τη γη, πιο κοντά σε σχέση με τους άλλους λαμπρούς αστέρες του αστερισμού.

Χάμπλ, οι ανακαλήψεις.

Τα «σπειροειδή νεφελώματα» είναι γαλαξίες όπως ο δικός μας 

Ο Χαμπλ ήταν τυχερός, καθώς η άφιξή του στο Αστεροσκοπείο του Όρους Ουίλσον το 1919 συνέπεσε με την ολοκλήρωση του ισχυρότερου εκείνη τη στιγμή τηλεσκοπίου στον κόσμο, του κατοπτρικού τηλεσκοπίου των 100 ιντσών (2,54 μέτρων, σε διάμετρο). Χρησιμοποιώντας το, ο Χαμπλ κατόρθωσε να επισημάνει Κηφείδες μεταβλητούς αστέρες σε αρκετά «γειτονικά» «νεφελώματα», περιλαμβανομένου του σήμερα γνωστού ως Γαλαξία της Ανδρομέδας. Οι παρατηρήσεις του αυτών των σωμάτων τα έτη 1923 και 1924 απέδειξαν οριστικά ότι απείχαν πολύ περισσότερο από όσο πιστευόταν μέχρι τότε και συνεπώς τα «σπειροειδή νεφελώματα» που τα περιείχαν ήταν τα ίδια γαλαξίες, άλλοι από τον δικό μας. Αυτή η ανακάλυψη, που ανακοινώθηκε την Πρωτοχρονιά του 1925, μετέβαλε θεμελιωδώς την εικόνα που είχε η ανθρωπότητα για το Σύμπαν.
Στη συνέχεια, ο Hubble επινόησε ένα σύστημα για τη μορφολογική ταξινόμηση των γαλαξιών που είναι σήμερα γνωστό με το όνομά του.

Ο Νόμος του Χαμπλ 

Γενικώς ο Χαμπλ πιστώνεται λανθασμένα με την ανακάλυψη της μετατοπίσεως προς το ερυθρό των φασμάτων των μακρινών γαλαξιών. Αυτή είχε παρατηρηθεί από τον Βέστο Σλάιφερ στο Αστεροσκοπείο Λόουελ τη δεκαετία 1910-19, αλλά ήταν σχετικώς άγνωστη (Proc.Amer.Phil.Soc., 56, 403, έτος 1917). Η σημασία αυτών των παρατηρήσεων είχε κατανοηθεί πριν το 1917 από τους Τζέιμς Κήλερ, Βέστο Σλάιφερ και από τον καθηγητή Ουίλιαμ Κάμπελ σε άλλα αστεροσκοπεία. Συνδυάζοντας τις δικές του μετρήσεις των γαλαξιακών αποστάσεων με εκείνες των μετατοπίσεων προς το ερυθρό του Σλάιφερ που αντιστοιχούσαν στους ίδιους γαλαξίες, οι Hubble and Μίλτον Χιούμασον ανακάλυψαν την προσεγγιστική αναλογία τους στο δείγμα των 46 γαλαξιών που είχαν μελετήσει, και υπολόγισαν τη σταθερά της αναλογίας σε 500 km/sec/Mpc, μία τιμή πολύ υψηλότερη από τη σήμερα αποδεκτή, εξαιτίας σφάλματος στον υπολογισμό των αποστάσεων. Αυτός ο νόμος της αναλογίας είναι σήμερα γνωστός στην Αστρονομία ως Νόμος του Χαμπλ (διατυπώθηκε επισήμως από τους Χαμπλ και Χιούμασον το 1929) και η σταθερά της αναλογίας του ως Σταθερά του Χαμπλ. Η έρευνα για την τιμή της σταθεράς συνεχίζεται μέχρι τις ημέρες μας.
Παρά το γεγονός ότι η έννοια του διαστελλόμενου Σύμπαντος είχε προσεγγισθεί θεωρητικώς παλαιότερα, η δήλωση των Χαμπλ και Χιούμασον οδήγησε στην ευρύτερη αποδοχή της. Ο νόμος λέει ότι η σχετική ταχύτητα απομακρύνσεως μεταξύ δύο μακρινών γαλαξιών είναι ανάλογη της μεταξύ τους αποστάσεως.
Η ανακάλυψη του Νόμου του Χαμπλ επιβεβαίωσε παρατηρησιακά τη συνεχή διαστολή του Σύπαντος και, συνεκδοχικά, τη θεωρία της Μεγάλης Αρχικής Εκρήξεως του Αββά Λεμαίτρ και του Αλεξάντερ Φρίντμαν (1922). Το 1931 ο Hubble έγραψε μία επιστολή στον κοσμολόγο Βίλεμ ντε Σίτερ εκφράζοντας την άποψή του επί της θεωρητικής ερμηνείας του νόμου του: «...καταφεύγουμε στον όρο φαινομενικές ταχύτητες προκειμένου να τονίσουμε τον εμπειρικό χαρακτήρα του συσχετισμού που κάναμε. Αισθανόμαστε ότι η ερμηνεία του θα πρέπει να αφεθεί σε εσάς και στους πολύ λίγους άλλους που είναι ικανοί να συζητήσουν το θέμα με αυθεντία».
Νωρίτερα, το 1917, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε συμπεράνει μαθηματικώς ότι η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας υπεδείκνυε ότι το Σύμπαν θα πρέπει είτε να διαστέλλεται, είτε να συστέλλεται. Μη μπορώντας να πιστέψει το μαθηματικό πόρισμα της ίδιας του της θεωρίας, ο Αϊνστάιν εισήγαγε την κοσμολογική σταθερά στις εξισώσεις του για να το αποφύγει. Μόλις άκουσε για την ανακάλυψη του Hubble, λέγεται πως είπε το περίφημο ότι η εισαγωγή της κοσμολογικής σταθεράς ήταν «το μεγαλύτερο λάθος της ζωής μου».

Βικιπαίδεια

Γ.Βλαχοκυριάκου
 

ΛΕΥΚΟΙ ΝΑΝΟΙ(ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΑ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ)

Eίναι γνωστό καθώς αυξάνεται η θερμοκρασία ενός σώματος όταν αυτό πυρακτωθεί παρουσιάζει αρχικά χρώμα ερυθρό, στη συνέχεια ανερχόμενη η θερμοκρασία του το χρώμα του γίνεται προοδευτικά λευκότερο μέχρι που φθάνει το κυανόχρωο (λευκοπύρωση). Κατά τον ίδιο τρόπο διαπιστώθηκε ότι και οι αστέρες παρουσιάζουν διάφορα χρώματα τα οποία και είναι συνάρτηση της θερμοκρασίας τους. Έτσι παρατηρώντας τους αστέρες από τους θερμότερους στους λιγότερο θερμούς χρωματικά παρουσιάζονται ως κυανόλευκοι, λευκοί, λευκοκίτρινοι, κίτρινοι, χρυσοκίτρινοι, ερυθροί και βαθείς ερυθροί. Έτσι αποφασίστηκε οι αστέρες, με γνώμονα ακριβώς αυτή τη χρωματική διαφορά τους, να καταταχθούν σε διαφορετικούς τύπους. Μεγάλη βοήθεια σ΄ αυτό το τρόπο κατάταξης πρόσφερε στους αστρονόμους η φασματοσκοπία με συνέπεια σήμερα οι αστέρες να προσδιορίζονται σε φασματικούς τύπους.
Όλοι σχεδόν οι αστέρες παρουσιάζουν φάσμα απορρόφησης, ενώ πολλοί λίγοι φάσμα εκπομπής. Το φάσμα απορρόφησης αποδεικνύει ότι οι αστέρες του φάσματος αυτού είναι διάπυροι και περιβάλλονται απο ατμόσφαιρα με χαμηλή θερμοκρασία ως προς εκείνη της επιφάνειάς τους. Η ατμόσφαιρά τους προκαλεί απορρόφηση του συνεχούς φάσματος της επιφανείας τους έτσι ώστε αυτό να διακόπτεται από πολλές σκοτεινές γραμμές. Αλλά και το φάσμα εκπομπής με φωτεινές γραμμές που παρουσιάζουν ελάχιστοι αστέρες αποδεικνύει επίσης ότι και αυτοί βρίσκονται σε διάπυρη κατάσταση και ότι περιβάλλονται από ατμόσφαιρα με θερμοκρασία όμως υψηλότερη της επιφανειακής τους.
Επίσης από το φάσμα των αστέρων προκύπτει ότι η "χημική σύνθεση" αυτών είναι ανάλογη αυτής του Ηλίου μας και ακόμη πως τα συχνότερα χημικά στοιχεία που ανιχνεύονται σ΄ αυτούς είναι το υδρογόνο και το ήλιο. Τέλος από το φάσμα τους αλλά και με άλλες μεθόδους είναι δυνατόν να προσδιορισθεί η θερμοκρασία της επιφανείας τους που κυμαίνεται από 50000° μέχρι 3000° Κ.
Αν και το πλήθος των αστέρων είναι μεγάλο εντούτοις οι ποικιλίες των φασμάτων τους δεν είναι πολλές με συνέπεια να μπορούν να καταταγούν όλα τα αστρικά φάσματα και ασφαλώς και όλοι οι παρατηρουμενοι αστέρες σε 12 φασματικούς τύπους οι οποίοι και ονομάζονται κατά σειρά με τα λατινογράμματα Q, W, O, B, A, F, G, K, M, N, R S. Εξ όλων αυτών σημαντικότεροι είναι μόνο οι εξής έξι:

Αστέρας τύπου Β

Αστέρας τύπου Α

Αστέρας τύπου F

Αστέρας τύπου G

Αστέρας τύπου Κ

Αστέρας τύπου Μ 

 

 

Οι θερμότεροι του Ηλίου μας αστέρες αντιστοιχούν στο 54% του συνόλου των παρατηρηθέντων και ανήκουν στους φασματικούς τύπους B, A και F, ενώ όσοι έχουν θερμοκρασία ίση ή μικρότερη της ηλιακής περιορίζονται στο 46% που διαμοιράζονται στους υπόλοιπους φασματικούς τύπους.

• Τον τρόπο αυτό ταξινόμησης των αστέρων σε φασματικούς τύπους διατύπωσε για πρώτη φορά στα τέλη του περασμένου αιώνα ο Εδουάρδος Πίκερινγκ (1846-1919) και οι συνεργάτες του στο αστεροσκοπείο του Χάρβαρντ.

ΠΛΕΙΑΔΕΣ ή ΠΟΥΛΙΑ.

Οι Πλειάδες κατά τη μυθολογία ήταν κόρες του τιτάνα Άτλαντα και της Πλειώνης, αδελφές των Υάδων. Την ύπαρξή τους οι αρχαίοι Έλληνες εμπνεύσθηκαν απ' τον ομώνυμο αστερισμό, που στα νεώτερα χρόνια έγινε γνωστός σαν Πούλια. Γεννήθηκαν στο όρος Κυλλήνη και θεωρούνταν θεότητες του βουνού. Από την ένωσή τους με το Δία γεννήθηκαν θεοί και ήρωες. Στα αρχαία ελληνικά, η λέξη πλειάδες σημαίνει "περιστέρια". Οι Πλειάδες ήταν εφτά, όπως και τα αστέρια του αστερισμού που είναι ορατά με γυμνό μάτι:
1. Η Μαία, η πρώτη και ομορφότερη, μητέρα του Ερμή
2. Η Ταϋγέτη, μητέρα του πρώτου βασιλιά της Σπάρτης Λακεδαίμονα
3. Η Ηλέκτρα, μητέρα του Δάρδανου, γενάρχη των Τρώων και τον Ημαθίωνα, βασιλιά της Σαμοθράκης
4. Η Στερόπη, σύζυγος του ήρωα Οινόμαου
5. Η Κελαινώ, μητέρα του ήρωα Λύκου
6. Η Αλκυόνη, που μεταμορφώθηκε σε πουλί από το Δία, και
7. Η Μερόπη, σύζυγος του Σίσυφου και μητέρα του Γλαύκου

Σχετικά με το πως οι Πλειάδες έγιναν αστερισμός, υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Η επικρατέστερη είναι πως αυτοκτόνησαν απ' τον καημό τους για την τιμωρία του πατέρα τους Άτλαντα να σηκώνει στους ώμους τον άξονα του κόσμου, ή για το χαμό των αδελφών τους Υάδων. Η Βοιωτική παραλλαγή του μύθου λέει πως ο γίγαντας Ωρίωνας τις ερωτεύτηκε και τις καταδίωξε θέλοντας να τις απαγάγει. Η καταδίωξη συνεχίστηκε για πέντε χρόνια, οπότε οι Πλειάδες κατέφυγαν στο Δία, που τις έκανε περιστέρια (πλειάδες) για να γλιτώσουν. Αφού πέταξαν στον ουρανό έγιναν ένα σμήνος άστρων ή αστερισμός. Ο Ωρίωνας όμως τις ακολούθησε στον ουρανό σαν αστερισμός κι αυτός, κι έτσι οι Πλειάδες, που προπορεύονται μπροστά του στον ουρανό, πέφτουν στη θάλασσα για να του ξεφύγουν.
Αγγέλικα...
Πηγές: Wikipedia, Αστρονομική Εγκυκλοπαίδεια, AstroVox

ΘΑ ΣΒΗΣΕΙ Ο ΗΛΙΟΣ ΜΑΣ;

Θα σβήσει ο Ήλιος και πότε θα συμβεί αυτό;
Όπως όλοι οι αστέρες, έτσι και ο Ήλιος προορίζεται να σβήσει όταν ολοκληρώσει τον κύκλο εξέλιξής του σε περίπου 5 δισεκατομμύρια χρόνια.

... Ο Ήλιος συγκαταλέγεται στους αστέρες κύριας ακολουθίας, σ' εκείνους που είναι φτιαγμένοι κυρίως από υδρογόνο και φλέγονται εξαιτίας της αντίδρασης της πυρηνικής σύντηξης, η οποία με τη διάσπαση του υδρογόνου παράγει ήλιο.

Ο χρόνος που χρειάζονται αστέρια με μάζα ίση μ' εκείνη του Ήλιου, περίπου 333.000 φορές τη μάζα της Γης, για να βγουν από την κύρια ακολουθία είναι περίπου 10 δις χρόνια. Δεδομένου ότι ο Ήλιος σχηματίστηκε πριν από 5 δις χρόνια, θα συνεχίσει να υπάρχει ακόμα για ένα χρονικό διάστημα εξίσου μεγάλο. Όταν ένα αστέρι βγαίνει από την κύρια ακολουθία αρχίζουν στο δίχως υδρογόνο πυρήνα του να συντελούνται νέες αντιδράσεις σύντηξης οι οποίες χρησιμοποιούν ως καύσιμο το ήλιο.

Αυτή η φάση ξεκινάει με τη λεγόμενη "έκρηξη του ηλίου", κατά την οποία υπάρχει απώλεια περίπου 30% της μάζας. Στη συνέχεια οι διαστάσεις του αστεριού αυξάνονται σημαντικά, μεταμορφώνοντας σταδιακά τον Ήλιο σε Κόκκινο Γίγαντα - λιγότερο πυκνό, αλλά μεγαλύτερο απ' όλο το ηλιακό σύστημα. Όταν εξαντληθεί και το ήλιο, ο Ήλιος θα ολοκληρωθεί με τη συστολή και ψύξη του, μέχρι να γίνει Λευκός Νάνος, αστέρι πολύ πυκνό και λίγο φωτεινό, με διαστάσεις μικρότερες από εκείνες της Γης.

Εύα...

ΥΔΡΟΧΟΟΣ!

Ο υδροχόος (Λατινικά: Aquarius, συντομογραφία: Aqr) είναι αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι αστερισμός του Ζωδιακού Κύκλου, ορατός στο σύνολό του από την Ελλάδα τα βράδια του φθινοπώρου. Συνορεύει με εννέα αστερισμούς, τους Πήγασο, Ιππάριον, Δελφίνα, Αετό, Αιγόκερω, Νότιο Ιχθύ. Γλύπτη, Κήτος και Ιχθύες. Το όνομά του σημαίνει «αυτός που χύνει το νερό» και οφείλεται κατά τον Ideler στο ότι στην αρχαιότητα ο Ήλιος περνούσε από αυτόν κατά την εποχή των βροχών. Απεικονιζόταν σε όλο τον κλασικό αρχαίο κόσμο, από πανάρχαια ανάγλυφα της Μεσοποταμίας ως άνδρας ή αγόρι που χύνει νερό από μια στάμνα .Μόνο οι Άραβες, που δεν ήθελαν να σχεδιάσουν την ανθρώπινη μορφή, τον απέδιδαν ως μουλάρι με δύο βαρέλια νερού ή απλώς ως ένα κουβά νερό. Και σε ρωμαϊκό ζωδιακό κύκλο συμβολίζεται με ένα παγώνι, το ιερό πτηνό της θεάς Ήρας / Γιούνο, καθώς στον μήνα της (Γαμηλιών) ο Ήλιος βρισκόταν στο συγκεκριμένο ζώδιο.

Στην αρχαία ελληνική, εκτός από Υδροχόος ο αστερισμός αναφέρεται και ως Υδροχοεύς. Η κυρίαρχη μυθολογική παράδοση που συνδέεται με τον Υδροχόο, τον ταυτίζει με τον Γανυμήδη, από όπου και οι ονομασίες Ganymedes (Μανίλιος, Κικέρων, Υγίνος, Βιργίλιος), Ganymede Juvenis, Puer Idaeus και Iliacus (Οβίδιος). Τον συναντάμε επίσης και ως Αρισταίον, που έφερνε τη βροχή στους κατοίκους της Κέας, και ως Κέκροπα.

Ως ζωδιακός αστερισμός, ο Υδροχόος συνδέθηκε με την Αστρολογία, πολλές προλήψεις και θρύλους. Με τους Διδύμους και τον Ζυγό σχημάτιζε το «αιθέριον τρίγωνον» των αστρολόγων, ενώ μαζί με τον Αιγόκερω αποτελούσε τον οίκο του Κρόνου που πίστευαν ότι επιδρούσε στα πόδια. Ως «αστήρ της Ήρας» (Junonis astrum) Θεωρήθηκε ότι επιδρά ιδιαιτέρως σε χώρες όπως η Κιλικία και η περιοχή της Τύρου. Αργότερα, στην Αραβία, τη χώρα των Τατάρων, τη Δανία, τη Ρωσία, τη νότια Σουηδία, τη Βεστφαλία και στις πόλεις Βρέμη και Αμβούργο.

Αθηνά Κοντογιαννοπούλου.

Η έκρηξη ενός άστρου

Η έκρηξη υπερκαινοφανούς δημιουργεί ασύλληπτα μεγάλες θερμοκρασίες, και κάτω από τις σωστές συνθήκες, οι αντιδράσεις σύντηξης που λαμβάνουν χώρα μπορούν να δημιουργήσουν ορισμένα από τα βαρύτερα στοιχεία, όπως το καλιφόρνιο. Οι επιπτώσεις μιας πολύ κοντινής έκρηξης σουπερνόβα θα ήταν καταστροφικές για τη ζωή πάνω στη Γη. Το ωστικό κύμα από μια τέτοια έκρηξη μπορεί να καταστρέψει το προστατευτικό στρώμα του όζοντος. Χωρίς το όζον η ζωή στη στεριά και στα ρηχά νερά θα είναι εκτεθειμένη στις υπεριώδεις ακτινοβολίες, οι οποίες καταστρέφουν το DNA των ζωντανών οργανισμών. Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει τα αστέρια αυτά να βρίσκονται σε απόσταση ίση ή μικρότερη από 500 έτη φωτός. Μέχρι στιγμής στην ανθρώπινη ιστορία καμία έκρηξη σουπερνόβα δεν ήταν τόσο κοντά. Η πιο κοντινή έκρηξη που παρατηρήθηκε στην Ιστορία της ανθρωπότητας σημειώθηκε το 1054 στον αστερισμό Ταύρο και ξέσπασε από απόσταση 6.300 ετών φωτός. Στην Προϊστορία, η έκρηξη που δημιούργησε τον αστέρα νετρονίων Geminga στον αστερισμό ''Δίδυμοι'' πρέπει να έγινε σε απόσταση περίπου 510 ετών φωτός από τη Γη. Υπολογίζεται πως στα επόμενα 1.000 χρόνια κάποια από τα αστέρια που απέχουν μόλις μερικές εκατοντάδες έτη φωτός, όπως ο Betelgeuse που απέχει από εμάς 427 έτη φωτός, θα εκραγούν πιθανότατα ως υπερκαινοφανής.

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΤΟΝ ΑΠΡΙΛΙΟ

Βίκυ Παπούλια

ΜΑΥΡΕΣ ΤΡΥΠΕΣ

Παρακολουθούμε έναν αστέρα μάζας Μ>3,5 Μηλιου  που καταρρέει.Για τα σωματίδια που φεύγουν απο την επιφάνεια του,συνεχώς γίνεται όλο και δυσκολότερο να φτάσουν σε μακρινές αποστάσεις λόγω της ισχυρής βαρύτητας και όταν οι διαστάσεις του αστέρα γίνουν μικρότερες από την ακτίνα Schwarzschild, ούτε και το φως δεν μπορεί να διαφύγει! Μια μαύρη τρύπα σχηματίστηκε!Η ταχύτητα του φωτός αποτελεί το άνω όριο των ταχυτήτων που μπορούν να μεταφέρουν κάποια πληροφορία, άρα τίποτα δεν μπορεί να φύγει μακριά από την μαύρη τρύπα.Σε μακρινές αποστάσεις μόνο το βαρυτικό πεδίο προδίδει την παρουσία της!Π.χ. αν αν κάποιο βράδυ ο Ήλιος γίνει μαύρη τρύπα,ο ύπνος μας δεν θα διαταραχθεί.Η έκπληξη θα έρθει το επόμενο πρωί, όπου δεν θα υπάρξει ανατολή.Η Γη όμως θα συνεχίσει να γυρνά γύρω από τον Ήλιο-μαύρη τρύπα όπως και πριν.Οι μαύρες τρύπες δεν είναι τα άκρως επικίνδυνα ουρανιά σώματα που ''κατατρώγουν'' ότι υπάρχει γύρω τους.Είναι επικίνδυνες μόνο για τους πολύ περίεργους που τις πλησιάζουν σε αποστάσεις μερικών ακτίνων Schwarzschild και θανατηφόρες γι'αυτούς που περνούν και την ακτίνα.

Βίκυ Παπούλια 

BLACK HOLE SUN-SOUNDGARDEN

Hang my head, drown my fear
Till you all just disappear.....!

Μάυρες τρύπες και θεωρία της σχετικότητας

Στη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας,που ο ΑΪνστάιν διετύπωσε,αποκαλύπτεται η βαθύτερη υφή του σύμπαντος και οι κανόνες που καθορίζουν την υφή και την εξέλιξή του.Ο <<χωρόχρονος>>,σύμφωνα με τους κανόνες αυτούς,καμπυλώνεται απο την παρουσία ύλης και δημιουργεί τη βαρύτητα.Κατά τη διάρκεια της εκλείψεως του ηλίου το 1919 επιβεβαιώνεται πειραματικά μια τολμηρή πρόβλεψη της θεωρίας:ότι και το φως το ίδιο έλκεται και καμπυλώνει την τροχιά του από την παρουσία ενός υλικού σώματος!Όσο για το χρόνο δεν επηρέαζε μόνο η κίνη ση τη ροή του αλλά και το βαρυτικό πεδίο.Αν η ένταση της βαρύτητας αυξηθεί,ο ρυθμός του χρόνου επιβραδύνεται.Στο Σύμπαν υπάρχουν περιοχές,όπως κοντά σε ένα μεγάλο άστρο ή κοντα σε ένα υπέρπυκνο αστέρα νετρονίων,όπου το βαρυτικό πεδίο είναι πολύ ισχυρό.Εκεί τα φαινόμενα της σχετικότητας αναμένεται να είναι εντυπωσιακά!Στην ακραία περίπτωση η ίδια η ύλη καταρρέει απο την πίεση των βαρυτικών δυνάμεων.Αυτό που σχηματίζεται τότε είναι μια <<μαύρη τρύπα>>,με τόσο ισχυρό βαρυτικό πεδίο, που δεν αφήνει ούτε το φως να δραπετεύσει.Καταδικασμένη αιώνια να παραμένει αόρατη καταπίνει ό,τι βρεθεί -ακόμα και έναν μεγάλο αστέρα- στην επικράτειά της.Κοντά στην περιοχή μιας μαύρης τρύπας το παρελθόν σταματά και το παρόν συμπίπτει με το μέλλον!Εμείς οι απέξω,θα βλέπαμε έναν αστροναύτη που πλησιάζει μια μαύρη τρύπα να ακινητοποιείται σιγά σιγά στο χώρο,και να παραμένει εκεί αιώνια νέος,αφού ο χρόνος παύει να ρέει.Ο ίδιος ο αστροναύτης θα αισθανθεί μία κατακλυσμική βαρυτική έλξη που εξαφανίζει την ύπαρξή του εις τα εξ ων συνετέθη,δηλαδη σε ηλεκτρόνια και πρωτόνια.
Εντούτοις,όσο επαναστατική και αν ήσαν οι ιδέες που εκόμισε η θεωρία της σχετικότητας για το χρόνο,ούτε και αυτή αποκαλύπτει το ολοφάνερο στην ανθρώπινη εμπειρία βέλος του χρόνου.Η δομή του ΑΪνστάιν δεν αφήνει καμία ένδειξη για το ποιο ειναι το παρελθόν και ποιο το μέλλον.Υπάρχει επίσης και η τολμηρή άποψη ότι μία μαύρη τρύπα αποτελεί ίσως τη δίοδο για κάποιο άλλο Σύμπαν ή τη δίοδο προς ένα σημείο του δικού μας Σύμπαντος,αλλά εκατομμύρια χρόνια πίσω στο παρελθόν.Η πτώση μας σε μία μαύρη τρύπα ειναι ο μόνος τρόπος-ασφαλώς παρακινδυνευμένος!- για ένα εξωγαλαξιακο ταξίδι!
  

Πηγή : Γιώργος Γραμματικάκης <<Κοσμογραφήματα>>

ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΕΙ ΜΑΥΡΕΣ ΤΡΥΠΕΣ;

Φυσικά δεν περιμένουμε να δούμε μαύρες τρύπες! Αν δούμε κάτι είμαστε σίγουροι ότι δεν είναι μαύρη τρύπα. Προσπαθούμε λοιπόν να τις ανακαλύψουμε έμμεσα, με την παρατήρηση φαινομένων που συμβαίνουν μόνο σ΄αυτές ή στην παρουσία τους. Αναζητούμε μαύρες τρύπες σε συστήματα διπλών αστέρων που το ένα μέλος τους είναι ισχυρή πηγή ακτίνων Χ, η οποία είναι αόρατη για τα μάτια μας. Από τα χαραχτηριστικά του ορατού σε μας αστεριού και την κίνησή του υπολογίζουμε την απόσταση των δυό άστρων και την μάζα του αόρατου μέλους(της πηγής ακτίνων Χ). Καλοί υποψήφιοι για να είναι μαύρες τρύπες είναι εκείνει που έχουν αρκετά μεγάλη μάζα για να τους κατατάξουμε στους λευκούς νάνους ή στους αστέρες νετρονίων, ενώ αν ήταν ερυθροί γίγαντες θα τους βλέπαμε.Ένας αναμφισβήτητος υποψήφιος για μαύρη τρύπα είναι η πηγή Χ-1 στον αστερισμό του κύκνου: είναι ο αόρατος συνοδός ενός συστήματος διπλού άστρου σε απόσταση 10.000 ετών φωτός από εμας.


Πηγή Χ-1 στον αστερισμό του Κύκνου

 Γενικά είναι παραδεκτό το εξής μοντέλο: μάζα φεύγει συνεχώς από τον ορατό αστέρα-σαν ηλιακός άνεμος- και σχηματίζει ένα δίσκο γύρω από τον αόρατο συνοδο (τη μαύρη τρύπα). Στα τελευταία δευτερόλεπτα της πτώσης η μάζα που πέφτει στη μαύρη τρύπα αποκτά τεράστιες επιταχύνσεις και εκπέμπουν ακτίνες Χ.

Μια άλλη μεγάλη μαύρη τρύπα πιθανόν να υπάρχει στο κέντρο του ραδιογαλαξία Μ87, σε απόσταση 65 εκατομυρίων ετών φωτός από μας.

Τέλος ραδιοπαρατηρήσεις που έγιναν το καλοκαίρι του 1990 συνηγορούν για την  ύπαρξη μιας μαύρης τρύπας μάζας 1000000 την μάζα του ήλιου, στο κέντρο του δικού μας γαλαξία!

ΠΗΓΗ: "Περί αστέρων και συμπάντων"- Βασίλης Ξανθόπουλος

ΑΣΤΕΡΕΣ ΝΕΤΡΟΝΙΩΝ Η ΠΑΛΣΑΡ.

ΤΟ ΜΑΤΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΑΣ: Ένα περιστρεφόμενο παλλόμενο άστρο. Η βαρύτητα συμπίεσε τον πυρήνα του αστεριού αυτου σε μια "μπάλα" διαμέτρου 20 χιλιομέτρων η οποία έχει απίστευτη πυκνότητα. Ένα κεφάλι καρφίτσας από τη μάζα του ζυγίζει εκατομμύρια τόνους!!! Καθώς συρρικνωνόταν άρχισε να περιστρέφεται όλο και πιο γρήορα ,σαν μια πατινέζ που μαζεύει τα χέρια της, κάνοντας 30 περιστροφές το δευτερόλεπτο!!! Ταυτόχρονα εκτοξεύει ενέργεια και ακτινοβολία περισσότερη από αυτή που μας στέλνει ο ήλιος μας.

ΠΗΓΗ: NATIONAL GEOGRAPHIC

ΜΑΥΡΕΣ ΤΡΥΠΕΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ..

Καθώς μετακινείται κανείς κατά την κατεύθυνση που δρά μια βαρυτική δύναμη, ο χρόνος επιβραδύνεται και όσο μεγαλύτερη η ένταση του βαρυτικού πεδίου τόσο μεγαλύτερη και η επιβράδυνση. Για παράδειγμα ένα ρολόι στην επιφάνεια του ήλιου θα λειτουργήσει βραδύτερα από ένα ρολόι στην Γη.
 Αν υποθέσουμε λοιπόν ότι ένα άτρωτος εθελοντής στέκεται στην επιφάνεια ενός άστρου που καταρέει-που σημαίνει σε πολύ ισχυρό βαρυτικό πεδίο-θα διαπιστώναμε μια προοδευτική επιβράδυνση στο ρολόι του εθελοντή μας.
Καθώς το άστρο εξελίσσεται σε μαύρη τρύπα και ο χρόνος κυλά κανονικά για τον εθελοντή, εμείς βλεπουμε τον χρόνο του να τείνει να σταματήσει εντελώς δηλαδή βλέπουμε τον εθελοντή να "παγώνει" στον χρόνο.
 Κοντά σε μια μαύρη τρύπα ο χρόνος σταματά και το παρελθόν συμπίπτει με το μέλλον!!! Εμείς βλέπουμε τον εθελοντή να ακινητοποιείται στον χώρο και να παραμένει αιώνια νέος, αφού ο χρόνος παύει να ρέει. Αλίμονο όμως, ο ίδιος ο εθελοντής θα αισθανθεί μια κατακλυσμιαία βαρυτική έλξη, που εξαφανίζει την ύλη του στα εξ ων συνετέθει, δηλαδή σε πρωτόνια και ηλεκτρόνια!!

ΠΥΛΩΝΕΣ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ Η ΝΕΦΕΛΩΜΑ ΤΟΥ ΑΕΤΟΥ!

H φωτογραφία «Πυλώνες της Δημιουργίας» από το τηλεσκόπιο Hubble, θεωρούνται από τις πλέον εμβληματικές του 20ου αιώνα. Το «Νεφέλωμα του Αετού» που βρίσκεται 6.500 έτη φωτός μακριά, στον Αστερισμό του Όφεως, περιέχει ένα σύμπλεγμα θερμών αστέρων, το NGC6611, το οποίο....
φωτίζει τα αέρια και τη σκόνη που το περιβάλει. Στις πρώτες φωτογραφίες του Hubble, το 1995, δεν ήταν δυνατό για τους επιστήμονες να δουν μέσα στους «πυλώνες», ωστόσο οι νέες εικόνες από το Herschel της ESA επιτρέπουν στους αστρονόμους να παρατηρήσουν το εσωτερικό τους.

ΕΝΑ ΜΥΘΟ ΘΑ ΣΑΣ ΠΩ.... "Η ΠΟΥΛΙΑ ΚΑΙ Ο ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ"

Η ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΕΙΑΔΕΣ

Αυγερινός & Πούλια  (ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ: ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗ, ΠΟΥΛΙΑ: ΑΣΤΡΙΚΟ ΣΜΗΝΟΣ ΤΩΝ ΠΛΕΙΑΔΩΝ)

Ζούσε κάποτε σε ένα βασίλειο, ένας πολύ καλός βασιλιάς με τη γυναίκα βασίλισσά του και την κορούλα τους την Πούλια, που ήταν γλυκιά και όμορφη.
Μια μέρα συμφορά χτύπησε το βασίλειο καθώς η βασίλισσα έπεσε βαριά άρρωστη και τελικά πέθανε.
Η Πούλια έκλαψε πολύ για τη μητέρα της, κι ο βασιλιάς δεν έβρισκε λόγια για να την ηρεμήσει.
Όμως, ο χρόνος κύλισε, κι ο βασιλιάς ξαναπαντρεύτηκε.
Αυτή τη φορά η γυναίκα που πήρε, αν και ήταν όμορφη, είχε κακό χαρακτήρα και ήταν ζηλιάρα. Ζήλευε λοιπόν την Πούλια και όλο έβρισκε ευκαιρία να τη μαλώνει.
Στο μεταξύ γέννησε και η ίδια της ένα παιδί, τον Αυγερινό, τον οποίο υπεραγαπούσε.
Ο Αυγερινός, ήταν καλόκαρδος και δε συμφωνούσε με τη μητέρα του που μεταχειρίζονταν έτσι την αδελφή του την Πούλια. Αυτός την αγαπούσε πολύ, και προσπαθούσε να την υπερασπίζεται.
Μια μέρα, η δύστροπη βασίλισσα αποφάσισε να σκοτώσει την Πούλια, για να έχει όλο το χρόνο για τον μοναχογιό της που υπεραγαπούσε.
Την άκουσε που μιλούσε μόνη της ένα πουλάκι και έτρεξε να προλάβει τα κακά νέα στα δύο παιδιά.
Η Πούλια άρχισε να κλαίει από τη στεναχώρια της όμως το πουλάκι της είπε πως αν κάνει αυτό που θα της πει, δεν έχει κανένα φόβο.
«Την ώρα που σε λούζει και σου δένει τις κορδέλες στα μαλλιά σου, ο Αυγερινός θα έρθει και θα στις πάρει. Εσύ θα τον κυνηγήσεις τάχα για να τις πάρεις πίσω.
Όταν η βασίλισσα τρέξει κι αυτή με τη σειρά της πίσω σας, φρόντισε να κρατάς στα χέρια σου μία χτένα, ένα κομμάτι σαπούνι και λίγο αλάτι. Θα τα ρίξεις με τη σειρά πίσω σου καθώς θα τρέχεις».
Έτσι κι έγινε Η βασίλισσα πήγε να λούσει την Πούλια, ο Αυγερινός της πήρε τις κορδέλες κι εκείνη άρχισε να τρέχει πίσω του.
Η βασίλισσα που τους ακολουθούσε τρέχοντας κι αυτή της έλεγε πως θα της αγοράσει καινούριες και τη φώναζε να γυρίσει πίσω, όμως τα δύο αδέλφια, πιασμένα χέρι χέρι έτρεχαν γρήγορα.
Έριξαν πρώτα πίσω τους τη χτένα και έγινε ένα μεγάλο δάσος γεμάτο τσουκνίδες κι αγκάθια.
Η βασίλισσα κατάφερε να το περάσει.
Τότε έριξαν πίσω τους το κομμάτι το σαπούνι που μεταμορφώθηκε σε μεγάλους βράχους.
Όμως η βασίλισσα κατάφερε να περάσει και τους βράχους.
Τέλος έριξαν το αλάτι κι έγινε μια θάλασσα τόσο βαθειά κι απέραντη που η βασίλισσα έμεινε στην ακρογιαλιά να κοιτά πώς η Πούλια έφευγε με τον αγαπημένο της γιό.
Τα δύο αδέλφια κάθισαν λίγο να ξεκουραστούν κι ο Αυγερινός διψασμένος έσκυψε να πιει νερό από μια λακούβα που είχε κάνει η πατημασιά ενός πρόβατου.
«Μην πιείς από εδώ!» του είπε η Πούλια «γιατί θα γίνεις κι εσύ πρόβατο».
Ο Αυγερινός δεν την άκουσε και ήπιε. Τότε μεταμορφώθηκε σε αρνάκι.
Η Πούλια προχώρησε και βρέθηκε μαζί με το αρνάκι της σε ένα βασίλειο που δεν γνώριζε. Επειδή φοβήθηκε, ανέβηκε σ' ένα δέντρο στο δάσος.
Εκείνη την ώρα περνούσε το πριγκηπόπουλο και την είδε. Όσο κι αν την παρακάλεσε να κατέβει εκείνη δεν κατέβαινε με τίποτα.
Ο πρίγκιπας γύρισε τότε στο παλάτι και παρακάλεσε τη σοφή μάγισσα του παλατιού να τον βοηθήσει.
Εκείνη, φού άκουσε προσεκτικά τι είχε συμβεί, του είπε να της φέρει μία σκάφη, ένα κόσκινο, ένα σακί αλεύρι κι ένα γουρουνάκι.
Τα πήρε και πήγε στο δάσος κάνοντας πως είναι μια μισότυφλη γριά. Κάθισε κάτω από το δέντρο που ήταν ανεβασμένη η Πούλια, έβαλε τη σκάφη ανάποδα, πήρε και το κόσκινο ανάποδα και άρχισε να κοσκινίζει το αλεύρι.
Αυτό έπεφτε κάτω και το έτρωγε το γουρουνάκι. Η Πούλια που την είδε της φώναξε «Αλλιώς γιαγιά το κόσκινο, αλλιώς και τη σκάφη, για να μη σου τρώει το αλεύρι το γουρούνι».
Εκείνη έκανε πως δεν άκουσε και συνέχισε τα ίδια.
Η Πούλια της ξαναφώναξε «Αλλιώς γιαγιά το κόσκινο, αλλιώς και τη σκάφη, για να μη σου τρώει το αλεύρι το γουρούνι». Όταν είδε πως η γριά δεν την άκουγε, κατέβηκε να τη βοηθήσει.
Εμφανίστηκε τότε το πριγκηπόπουλο που ήταν κρυμμένο πίσω από ένα δέντρο και την άρπαξε.
Την πήγε στο παλάτι και της ζήτησε να τον παντρευτεί.
Η Πούλια δέχτηκε και οι γάμοι έγιναν λαμπροί. Μόνο που στο τραπέζι σερβιρίστηκε και το αρνάκι που είχε η Πούλια μαζί της.
Όταν εκείνη κατάλαβε πως η πεθερά της είχε μαγειρέψει επίτηδες το αρνάκι, στεναχωρήθηκε πάρα πολύ και μάζεψε τα κοκαλάκια του και τα έθαψε στον κήπο.
Τότε, φύτρωσε μια ψηλή ροδιά που αγκάλιασε με το φύλλωμά της την Πούλια.
«Από την κακιά μάνα έπεσες στην κακιά πεθερά, αδελφούλα μου» της είπε, «έλα να φύγουμε μαζί να μένουμε από δω και πέρα στον ουρανό».
Την άρπαξε λοιπόν με τα κλαδιά που άρχισαν να μακραίνουν και να μακραίνουν μέχρι που ακούμπησαν τα σύννεφα.
Κι από τότε τα δύο αδέλφια, η Πούλια κι ο Αυγερινός, ζουν μαζί με τα άλλα τα αστέρια στον ουρανό και δεν μπορεί να τους πειράξει πια κανείς.
ΑΠΟ: Αγγέλικα!

ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΓΑΛΑΞΙΑ ΜΑΣ! ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΟ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟ SPITZER.

Αυτή η εκθαμβωτική εικόνα στο υπέρυθρο από το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer της NASA, δείχνει εκατοντάδες χιλιάδες αστέρια που συνωστίζονται στο στροβιλίζονται πυρήνα του σπειροειδούς γαλαξία μας. Σε ορατού φωτός εικόνες, την περιοχή αυτή δεν μπορούμε να την δούμε καθόλου γιατί η σκόνη που βρίσκεται μεταξύ της Γης και του γαλαξιακού κέντρου μπλοκάρει την εικόνα μας.

Σε αυτήν την ψευδή εικόνα-χρώμα, παλιά και ψυχρά αστέρια είναι μπλε,ενώ τα ογκώδη αστέρια εμφανίζονται σε μια κοκκινωπή απόχρωση. Τα φωτεινά και σκοτεινά  νηματώδη σύννεφα μπορεί να φιλοξενούν αστρικά βρεφοκομεία. Ο επίπεδος δίσκος του Γαλαξία μας είναι εμφανής ως κύρια οριζόντια ζώνη των νεφών. Το πιο φωτεινό λευκό σημείο στο κέντρο είναι το κέντρο του γαλαξία, σηματοδοτεί  μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα.

Η περιοχή που απεικονίζεται εδώ είναι τεράστια, με οριζόντια έκταση των 890 έτη φωτός και μια κάθετη  των 640 ετών φωτός. Η Γη βρίσκεται 26.000 έτη φωτός μακριά, σε ένα από τους σπειροειδείς βραχίονες του Γαλαξία μας. Τα περισσότερα από τα αντικείμενα που εμφανίζονται σε αυτή την εικόνα βρίσκονται στο γαλαξιακό κέντρο.

Η θέση του ηλιακού μας συστήματος σε σχέση με το κέντρο του Γαλαξία μας.

ΠΗΓΗ:http://www.spitzer.caltech.edu/images/1540-ssc2006-02a-A-Cauldron-of-Stars-at-the-Galaxy-s-Center

ΕΛΠΙΔΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ....

Επικοινωνία με άλλους πλανήτες
«Το πρώτο βήμα επικοινωνίας μέσω των διαστημοπλοίων μας έγινε με την ενσωμάτωση μιας πλάκας στον Ρioneer 10, όπου απεικονίζονταν ανατομικά ένας άνδρας και μία γυναίκα. Πολύ πιο εκτεταμένο ήταν το επόμενο βήμα, με τους Voyager: Και τα δύο διαστημόπλοια φέρουν από έναν χρυσό δίσκο, με χαιρετισμούς σε 54 γλώσσες της Γης, ήχους ζώων του πλανήτη, της φάλαινας, 90 λεπτά μουσικής, 180 φωτογραφίες ανθρώπων, ζώων και τοπίων, που σκοπό έχουν να πληροφορήσουν κάποιον πολιτισμό σε αυτούς τους αστερισμούς για την ύπαρξη του ανθρώπινου είδους εδώ στη Γη. Η πληροφορία στον δίσκο αυτόν είναι κωδικοποιημένη σε ψηφιακή μορφή, δηλαδή με ακολουθίες των αριθμών μηδέν και ένα, με την ελπίδα ότι ο πολιτισμός που κάποτε ίσως θα βρει το διαστημόπλοιο θα είναι αρκετά προηγμένος ώστε εύκολα να ερμηνεύσει και να αποκωδικοποιήσει αυτές τις εικόνες. Η ιδέα προτάθηκε από τον Καρλ Σαγκάν (Carl Sagan), αστρονόμο από το Πανεπιστήμιο Cornell, ο οποίος πίστευε ακράδαντα στην πιθανότητα ύπαρξης άλλων πολιτισμών στο Σύμπαν και έπεισε την επιστημονική ομάδα μας να συμπεριληφθεί ο δίσκος αυτός στα δύο Voyager».

Πηγή: ΒΗΜΑ

ΜΠΕΝΤΕΛΓΚΕΖ: ΤΟ ΛΑΜΠΡΟΤΕΡΟ ΑΣΤΕΡΙ ΤΟΥ ΩΡΙΩΝΑ

Το λαμπρό άστρο Μπεντελγκέζ ανήκει στον αστερισμό του Ωρίωνα, στον ανατολικό βραχίονα του κυνηγού. Είναι ερυθρός υπεργίγαντας με διάμετρο 700 περίπου φορές τη διάμετρο του ήλιου, μάζα 20 φορες μεγαλύτερη από αυτή του ήλιου και είναι 12.000 φορές πιο φωτεινός, ενώ βρίσκεται ότι έχει μόνο 10^-4 φορές την πυκνότητα του αέρα. Αν τον τοποθετούσαμε στο ηλιακό μας σύστημα θα "καταβρόχθιζε" τον Ερμή, την Αφροδίτη την Γή και τον Άρη και θα έφτανε στις γειτονιές του Δία!

Ο Μπετελγκέζ διακρίνεται από τη Γη, παρά την τεράστια απόσταση που µας χωρίζει (γύρω στα 600 έτη φωτός), λόγω της θέσης του στον Ωρίωνα αλλά και από το βαθύ κόκκινο χρώμα του. Τον είχε παρατηρήσει και ο Πτολεµαίος χαρακτηρίζοντάς τον ως υπόκιρρο από τοχρώµα του. Δηλαδή ξανθό, χρυσοειδές.
Ανήκει στην πρώτη δεκάδα των πιων λαµπρών άστρων στον ουρανό.Και πολύ νεώτερο από τη Γη. Η ηλικία του υπολογίζεται σε 10-12 εκατοµµύρια χρόνια, δηλαδή δεν είχε γεννηθεί όταν στη Γη µεσουρανούσαν οι δεινόσαυροι, 150-65 εκατοµµύρια χρόνια πριν από σήµερα. Αν και τόσο νέος, ο ερυθρός υπεργίγαντας Μπετελγκέζ έχει εξελιχθεί πολύ γρήγορα εξαιτίαςτης µάζας του . Ο αστέρας βρίσκεται στο τέλος της ζωής του και πάλλεται ακανόνιστα, μεταβάλλοντας το φαινόμενο μέγεθος του από 0 έως 1,5 και είναι υποψήφιος να γίνει σουπερνόβα. Πάντως εµείς θα µάθουµε ότι πραγµατοποιήθηκε η έκρηξη αιώνες µετά, όταν δηλαδή φτάσει εδώ το φως µεταφέροντας τις πληροφορίες από την έκρηξη.
Η έκρηξη του τεράστιου αστέρα με την ονομασία Μπετελγκέζ (Betelgeuse) θα μετατρέψει κυριολεκτικά τη νύχτα σε μέρα. Παρόλο που ο αστέρας αυτόςβρίσκεται 640 έτη φωτός μακριά από εμάς, η φωτεινή ενέργεια που θα αποδεσμευτεί από την έκρηξη θα είναι τόσο μεγάλη που θα είναι σαν να έχουμε δύο ήλιους επί μερικές εβδομάδες.

Από: Βλαχοκυριάκου Γεωργία..
 

ΜΠΑΙΝΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΥΔΡΟΧΟΟ!

Η ΜΑΡΙΑ ΚΑΚΑΡΑ ΜΑΣ ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΝΕΙ!

ΑΝΤΑΡΗΣ- ΟΕΡΥΘΡΟΣ ΓΙΓΑΝΤΑΣ ΤΟΥ ΣΚΟΡΠΙΟΥ!

Το όνομα του προέρχεται από τη Σύνταξιν («Αλμαγέστη») του Πτολεμαίου και γενικώς ετυμολογείται από τις λέξεις «αντί» και «Άρης», δηλαδή «αντικαταστάτης του Άρη» ή «αντίζηλος του Άρη», μία αναφορά στο παρόμοιο χρώμα και φαινόμενο μέγεθος των δύο ουράνιων σωμάτων. Από αυτή την αιτία εξάλλου οι αστρολόγοι θεωρούσαν τον Σκορπιό τον «οίκο» αυτού του πλανήτη και τον θεό του πολέμου τον «φρουρό» του.
Στον ουρανό του Αυγούστου γύρω στις 9:00μ.μ μπορείτε να διακρίνετε τον Αντάρη στον ουρανό.Γυρίζοντας το κεφάλι σας στην αντίθετη κατεύθυνση από τον Πολικό Αστέρα, κοιτάζετε κατευθείαν προς τον Νότο . Ακριβώς επάνω από τον ορίζοντα θα τραβήξει την προσοχή σας ένα πολύ φωτεινό ουράνιο σώμα με έντονο πορτοκαλί χρώμα: είναι ο πλανήτης Αρης. Είναι εύκολο να τον ξεχωρίσει κανείς ανάμεσα στα αστέρια, επειδή, όπως όλοι οι πλανήτες, δεν τρεμοσβήνει όπως αυτά.
Ακριβώς στα δεξιά του υπάρχει ένα αστέρι με παρόμοιο χρώμα αλλά λιγότερο λαμπρό: είναι ο Αντάρης, η καρδιά του αστερισμού του Σκορπιού. Οι αρχαίοι Ελληνες του έδωσαν αυτό το όνομα επειδή, ακριβώς λόγω του χρώματός του, πολλές φορές τον περνούσαν για τον πλανήτη Αρη (Αντάρης = Αντι-Αρης). Τα αστέρια αριστερά από τον Αρη ανήκουν στον αστερισμό του Τοξότη και αυτά δεξιά από τον Αντάρη στον αστερισμό του Ζυγού.
Στον ουρανό του Απριλίου ,  ο  αστερισμός του Σκορπιού εμφανίζεται μετά τα μεσάνυχτα. Το πιο λαμπρό του άστρο, ο Αντάρης σημαδεύει την καρδιά του Σκορπιού. Ένας τυπικός υπέρ-γίγαντας, ο Αντάρης είναι ένα ψυχρό σχετικά άστρο (6000 βαθμούς Φαρενάιτ)  και κολοσσιαίο σε μέγεθος, τόσο, που αν το τοποθετούσαμε στην θέση του ήλιου μας, οι τροχιές του Ερμή, της Αφροδίτης, της Γης και του Αρη θα βρίσκονταν μέσα στο άστρο. Εχει μάζα 15,5 φορές την μάζα του ήλιου και η πραγματική του λαμπρότητα είναι 100.000 φορές μεγαλύτερη απο αυτή του ήλιου!
Απέχει από τη Γή περίπου 600 έτη φωτός, και το ερυθρωπό  του φως που φτάνει σήμερα στα μάτια μας ή στα τηλεσκόπιά μας, ξεκίνησε το μακρινό του ταξίδι όταν η Κωνσταντινούπολη ήταν ακόμη πρωτεύουσα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας!!


 ΠΗΓΕΣ: Wikipedia,"ΒΗΜΑ", Η αυτοβιογραφία του φωτός:Γραμματικάκης,
http://astro.pblogs.gr/2010/02/o-oyranos-kai-oi-planhtes-apo-29-3-ews-4-4-2010.html

Ο ΤΟΠΟΓΡΑΦΟΣ ΤΟΥ ΑΡΗ.

Φωτο του Άρη από το τηλεσκόπιο Hubble.

Οι «κοσμικές συγκρούσεις» δεν αποτέλεσαν χαρακτηριστικό γνώρισμα της πρώιμης εποχής του Ηλιακού Συστήματος, αλλά συνεχίστηκαν και συνεχίζονται ακόμη και στις μέρες μας, όπως έδειξαν αδιαμφισβήτητα οι παρατηρήσεις του Mars Global Surveyor. Το διαστημόπλοιο αυτό τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον Αρη το 1997 και, σε διάστημα ενός έτους, φωτογράφισε όλη την επιφάνεια του πλανήτη. Η κατασκευή του διαστημοπλοίου όμως αποδείχθηκε εξαιρετικά ανθεκτική και τα όργανά του συνέχισαν να λειτουργούν ως φέτος. Ετσι αποφασίστηκε να επαναληφθεί η φωτογράφηση της αρειανής επιφάνειας για δεύτερη φορά, με σκοπό να διερευνηθεί η ύπαρξη αλλαγών της επιφάνειας του Κόκκινου Πλανήτη κατά το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ των δύο φωτογραφίσεων. Τέτοιου είδους αλλαγές δεν αναμένονταν στον Αρη, επειδή η ατμόσφαιρά του είναι εξαιρετικά αραιή και δεν υπάρχει διάβρωση από επιφανειακά νερά. Ωστόσο οι παρατηρήσεις εξέπληξαν και πάλι τους αστρονόμους, αφού έδειξαν γεωλογικές διαφορές σε διάστημα μόλις μερικών ετών. Συγκεκριμένα εντοπίστηκαν νέοι κρατήρες πρόσκρουσης και ίχνη από νέα ποτάμια. Η πρώτη ανακάλυψη δείχνει ότι η επιφάνεια του πλανήτη συνεχίζει να «βομβαρδίζεται» από μικρά σώματα, όπως κομήτες και αστεροειδείς. Η δεύτερη είναι ακόμη πιο σημαντική, αφού αποτελεί την ισχυρότερη ως σήμερα ένδειξη για ύπαρξη νερού στο υπέδαφος του Αρη. Το νερό αυτό ανεβαίνει στην επιφάνεια μετά την πρόσκρουση μικρών σωμάτων στο έδαφος του πλανήτη, και έτσι γίνεται φανερό ότι το «τρικυμιώδες» παρελθόν του Ηλιακού Συστήματος συνεχίζεται, αν και σημαντικά εξασθενημένο, ακόμη και στις μέρες μας. Οι κομήτες, που έφεραν το νερό, και ίσως τη ζωή, στη Γη, μας δείχνουν τον τόπο όπου θα μπορούσαμε να αποικίσουμε, στην έμφυτη τάση μας να επεκτείνουμε το είδος της ζωής που επικράτησε στον πλανήτη μας και στο υπόλοιπο Ηλιακό Σύστημα.

ΠΗΓΗ: εφημερίδα: "ΒΗΜΑ" ,άρθρο του Χάρη Βάρβογλη.

Ο ΑΡΗΣ.

Βάση τροχιακών παρατηρήσεων και την εξέταση συλλογή αρειανών μετεωριτών, η επιφάνεια του Άρη φαίνεται να αποτελείται κυρίως από βασάλτη. Κάποια στοιχεία δείχνουν ότι ένα μέρος της επιφάνειας του Άρη είναι πιο πλούσια σε διοξείδιο του πυριτίου από τον τυπικό βασάλτη, και μπορεί να είναι παρόμοιο με τους βράχους ανδεσίτη στη Γη. Ένα μεγάλο μέρος της επιφάνειας του καλύπτεται από ψιλή σκόνη οξείδιου του σιδήρου.
Σημερινά μοντέλα του εσωτερικού του πλανήτη, υποδεικνύουν ένα πυρήνα με ακτίνα 1.480 χιλιόμετρα, που αποτελείται κυρίως από σίδηρο με ποσοστό 14-17% θείο. Αυτός ο πυρήνας από σουλφίδιο του σιδήρου είναι εν μέρει ρευστός, και έχει δύο φορές μεγαλύτερη συγκέντρωση ελαφρύτερων στοιχείων από ό,τι υπάρχει στον πυρήνα της Γης. Ο πυρήνας περιβάλλεται από ένα πυριτικό μανδύα που διαμόρφωσε πολλά από τα τεκτονικά και ηφαιστειακά χαρακτηριστικά του πλανήτη, αλλά τώρα φαίνεται να είναι ανενεργά. Το μέσο πάχος του φλοιού του πλανήτη είναι μάλλον 50 χιλιόμετρα, με μέγιστο πάχος 125 χιλιόμετρα. Σε αντιδιαστολή, το μέσο πλάτος του φλοιού της Γης είναι κατά μέσο όρο 40 χιλιόμετρα, μόνο το ένα τρίτο του πάχους φλοιό του Άρη, σε σχέση με τα μεγέθη των δύο πλανητών.
  Ο Άρης έχει πολλές χημικές ιδιαιτερότητες, που σχετίζονται με τη θέση του στο Ηλιακό Σύστημα. Στοιχεία με συγκριτικά χαμηλά σημεία βρασμού όπως το χλώριο, ο φώσφορος και το θείο είναι πολύ πιο συχνά στον Αρη από τη Γη· τα στοιχεία αυτά πιθανώς απομακρύνθηκαν από περιοχές κοντά στον ήλιο από τον ισχυρό ηλιακό άνεμο του νεαρού Ήλιου. Η ίδια η διαδικασία πιστεύεται ότι παρείχε αρχικά στον Άρη περισσότερο οξυγόνο από τη Γη· οι αντιδράσεις μεταξύ του σιδήρου και της περίσσειας ποσότητας οξυγόνου μπορεί να είναι ο λόγος για τον οποίο ο Άρης έχει πολύ περισσότερο σιδήρο στον φλοιό και  στο μανδύα από ό,τι η Γη.
 Από: Βασίλη Κωστάκη.

Ο Δίας
Ο μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος και ο πέμπτος σε απόσταση από τον ήλιο. Ο Δίας έχει διάμετρο περίπου 138 χιλιάδες χιλιόμετρα (11 φορές μεγαλύτερη από την διάμετρο της γης) και απέχει από τον ήλιο περίπου 777 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Ο Δίας χρειάζεται περίπου 12 έτη για μια πλήρη περιφορά γύρω από τον ήλιο. Ο Δίας είναι ο πλανήτης με του περισσότερους δορυφόρους αφού έχει τουλάχιστον 21 δορυφόρους ενώ είναι πιθανόν να υπάρχουν και άλλοι. Οι 4 ποιο γνωστοί από αυτούς έχουν και ονόματα: Ιώ, Γανυμήδης, Καλλιστώ και Ευρώπη. Ο Δίας λόγω του μεγάλου μεγέθους του είναι ιδιαίτερα φωτεινός. Για να κατεβάσετε μια φωτογραφία του Δια κάντε κλικ εδώ.
Παρατήρηση: Ο Δίας είναι ένα ιδιαίτερα φωτεινό αστέρι που δεν τρεμοπαίζει στον νυχτερινό ουρανό. Το τέταρτο φωτεινότερο μετά τον ήλιο, το Φεγγάρι και την Αφροδίτη. είναι εύκολα παρατηρήσιμος και με γυμνό μάτι ενώ με ένα ζευγάρι καλά κιάλια μπορούν να παρατηρηθούν οι 4 μεγάλοι δορυφόροι του.

ΜΑΥΡΕΣ ΤΡΥΠΕΣ.

Τα τσιγκούνικα άστρα!

Σ’ αυτά τα άστρα που ονομάζονται λευκοί νάνοι οι πυρηνικές αντιδράσεις έχουν σταματήσει, αυτά όμως ακτινοβολούν εξαιτίας της υψηλής τους θερμοκρασίας. Η λαμπρότητα όμως και η θερμοκρασία τους συνεχώς μειώνονται, καθώς το αστέρι ψύχεται και έρχεται σιγά – σιγά σε θερμική ισορροπία με το περιβάλλον του. Ο χρόνος που παίρνει ένας λευκός νάνος για να κρυώσει είναι μερικές δεκάδες δισεκατομμύρια χρόνια – χρόνος που ξεπερνάει την ηλικία του σύμπαντος!

Ο αστέρας δηλαδή θα μπορούσαμε να πούμε ότι όσο ήταν ερυθρός γίγαντας σπατάλησε με τεράστιους ρυθμούς όλο του το ενεργειακό απόθεμα και τώρα πια, σε αυτήν την φάση έχει μετατραπεί σε Σκρουτζ και ξοδεύει ενέργεια με το σταγονόμετρο. Εδώ όμως πρέπει να τονίσουμε ότι ο αστέρας ως γίγαντας εξελίσσεται ακόμα και εξακολουθεί να παράγει ενέργεια, ενώ ο λευκός νάνος δεν παράγει ενέργεια και φυσικά η αστρική εξέλιξή του έχει σταματήσει.

Η πυκνότητα ενός λευκού νάνου είναι τεράστια. Μπορεί να έχει διαστάσεις σαν αυτές της Γης, αλλά σε ένα τέτοιο όγκο να συγκεντρώνει μάζα σαν τη μισή μάζα του ήλιου ή και περισσότερη, καθώς η πορεία που περιγράψαμε μέχρι εδώ είναι η μοίρα που περιμένει υπό κανονικές συνθήκες αστέρια που έχουν μέχρι και 8 φορές τη μάζα του ήλιου. Αν υποθέσουμε ότι συγκεντρώνει σε διαστάσεις Γης τη μισή μάζα του ήλιου, τότε η πυκνότητά του αγγίζει τα 1 000 000 γραμμάρια ανά τετραγωνικό εκατοστό! ! !
Απο: Εύα Κορδαλή.

ΛΕΥΚΟΙ ΝΑΝΟΙ.

Οι λευκοί νάνοι ανακαλύφθηκαν στα μέσα του 19ου αιώνα, όμως η φυσική που διέπει το εσωτερικό τους δεν έγινε γνωστή παρά εξήντα χρόνια αργότερα. Αποτελούν το τέλος της εξέλιξης αστέρων μικρής μάζας και είναι τα αστρικά υπολείμματα για τα οποία έχουμε την καλύτερη κατανόηση καθώς η βαρυτική συμπίεση δεν έχει φτάσει ακόμα σε σημείο που να προκαλεί εξωτικά φαινόμενα, όπως στις περιπτώσεις των αστέρων νετρονίων και των μελανών οπών. Η ακτίνα των λευκών νάνων δεν ξεπερνά κατά πολύ αυτή της Γης, εξού και το όνομα νάνος. Το όνομα λευκός τους δόθηκε εξ αιτίας της μεγάλης επιφανειακής θερμοκρασίας τους που σε μερικές περιπτώσεις μπορεί και να ξεπερνά τους 80.000 Κ.

Παρά τις υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν στο εσωτερικό τους, η πίεση των ιδανικών αερίων δεν είναι αρκετη για να συγκρατήσει τις δυνάμεις βαρύτητας που ασκούν τα εξωτερικά στρώματα του αστεριού. Αποδεικνύεται ότι  η πίεση των ηλεκτρονίων είναι αυτή που παρέχει το απαραίτητο αντιστάθμισμα στην βαρύτητα, καθώς αυτά βρίσκονται σε κατάσταση εκφυλισμού εξαιτίας της μεγάλης πυκνότητας της ύλης στο εσωτερικό τους.
  Ένα καταρχήν περίεργο φαινόμενο – απόρροια της εκφυλισμένης κατάστασης της ύλης στο εσωτερικό αυτών των αστέρων- είναι ότι όσο η μάζα τους αυξάνει, τόσο μειώνεται ο όγκος τους. Αυτό σημαίνει ότι η πυκνότητά τους επίσης αυξάνει και μετά από κάποια κρίσιμη αστρική μάζα, που αντιστοιχεί σε πυκνότητα τάξης (10^6) gr*cm-3, τα ηλεκτρόνια γίνονται σχετικιστικά(υπακούουν στις αρχές της θεωρίας της σχετικότητας) και χάνουν την ιδιότητά τους να μπορούν να αντισταθμίζουν τις δυνάμεις βαρύτητας. Η κρίσιμη αυτή μάζα που ονομάζεται όριο Chandrasekhar είναι ένα πάνω όριο στις μάζες των λευκών νάνων.

Οι λευκοί νάνοι καταλαμβάνουν το κάτω αριστερά τμήμα του διαγράμματος H-R. Είναι 9 – 10 μεγέθη αμυδρότεροι από τους αστέρες της Κύριας Ακολουθίας που έχουν την ίδια επιφανειακή θερμοκρασία και έτσι ξεχωρίζουν από τους ερυθρούς νάνους που καταλαμβάνουν το κάτω μέρος της Κυρίας Ακολουθίας. Κύριο χαρακτηριστικό των λευκών νάνων είναι ότι στο εσωτερικό τους έχουν σταματήσει όλες οι θερμοπυρηνικές συντήξεις, ενώ η ακτινοβολία τους είναι μια απλή εξωτερίκευση της υψηλής θερμοκρασίας που ήδη υπάρχει στο εσωτερικό τους.

Ένας λευκός νάνος, που όπως προαναφέρθηκε έχει μέγεθος σχεδόν ίδιο με αυτό της Γης, πάλλεται ή αλλιώς «τρέμει» καθώς ενεργειακά κύματα ταξιδεύουν στο εσωτερικό του.. Η εξωτερική επιφάνεια του λευκού νάνου παφλάζει από άκρη σε άκρη, όπως ακριβώς συμβαίνει και στην επιφάνεια της θάλασσας.

Αυτό που ενδιαφέρει άμεσα τους επιστήμονες είναι ο σχηματισμός των παλμών που εκπέμπονται από τον λευκό νάνο. Από το σχήμα, οι ερευνητές μπορούν να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν τον τρόπο με τον οποίο η ατμόσφαιρα του αστέρα συμπεριφέρεται, γεγονός που θα τους οδηγήσει και στην κατανόηση της συμπεριφοράς του εσωτερικού του λευκού νάνου.
Υπάρχουν χιλιάδες λευκοί νάνοι στον γαλαξίας μας, όμως μόλις το 30% εξ αυτών έχει την κατάλληλη φωτεινότητα η οποία επιτρέπει τη μελέτη τους μέσω της αστροσεισμολογίας, η οποία μπορεί να καθορίσει την ηλικία, την θερμοκρασία και την σύσταση του αστέρα από τις ταλαντώσεις της ατμόσφαιράς του.

Το παγκόσμιο δίκτυο τηλεσκοπικής παρατήρησης WET (Whole Earth Telescope), το οποίο διευθύνεται από το Πανεπιστήμιο του Delaware, στρέφει συντονισμένα τα μέσα παρατήρησης που διαθέτει, ώστε να προσφέρει τη σφαιρική κάλυψη ενός αστέρα, ο οποίος βρίσκεται στη διαδικασία της ψύξης. Καθώς η φωτεινότητα του αστεριού μειώνεται στα τελευταία στάδια της ζωής του, οι επιστήμονες ελπίζουν πως το «μοιραίο» γεγονός θα «ρίξει» φως σε σκοτεινές πτυχές του γαλαξίας μας αλλά και του ίδιου μας του πλανήτη.
 Ο αστέρας, ο οποίος βρίσκεται στα τελευταία στάδια της αστρικής εξέλιξης, και οδεύει προς τον θάνατο, είναι ο λευκός νάνος WDJ1524-0030 ο οποίος βρίσκεται στον αστερισμό του Όφιούχου (Όφις). Η παρατήρηση του λευκού νάνου ξεκίνησε στις 15 Μαΐου και θα συνεχιστεί μέχρι της 11 Ιουνίου, με το ερευνητικό δίκτυο να έχει στραμμένους τους φακούς του στο βόρειο ημισφαίριο.
 Ο λευκός νάνος WDJ1524-0030 βρίσκεται στο 20% των αστέρων του Σύμπαντος, των οποίων η ατμόσφαιρα αποτελείται αποκλειστικά από Ήλιο αντί Υδρογόνου. Η ερευνητική ομάδα ελπίζει πως θα καταφέρει να καθορίσει την χημική σύσταση του αστρικού πυρήνα, δηλαδή αν αποτελείται από Υδρογόνο ή Οξυγόνο.
 Η ερευνητική διαδικασία, η οποία θα συνεχιστεί για δύο τουλάχιστον χρόνια, περιλαμβάνει τη μελέτη όλου του φωτογραφικού υλικού, την ανάλυση και ερμηνεία των δεδομένων. Τα συμπεράσματα στη συνέχεια θα εφαρμοστούν και σε άλλους αστέρες συμπεριλαμβανομένου και του Ήλιου, ενώ στα πλάνα των επιστημόνων είναι και η εφαρμογή των συμπερασμάτων και στην περίπτωση της γήινης ατμόσφαιρας, προς βαθύτερη κατανόηση των καιρικών και κλιματικών φαινομένων.
ΑΠΟ: Εύα Κορδαλή..

ΚΙ ΑΛΛΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ...

ΦΕΓΓΕΙΣ ΣΑΝ ΑΣΤΡΟ!

ΠΟΛΙΚΟΣ ΑΣΤΕΡΑΣ-ΤΡΑΓΟΥΔΙ

ΤΡΑΓΟΥΔΙ-ΑΛΝΤΕΜΠΑΡΑΝ

ΤΟ ΦΩΣ...

" Το φως μπορεί να ταξιδεύει το παρελθόν μας στους ουρανούς, εκεί που ήχοι δεν υπαρχουν. Σκάφη φωτονίων με όλα εκείνα που ζήσαμε, διασχίζουν το αχανές με τριακόσιες χιλιάδες χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, χώνονται στις μασχάλες του ουράνιου αινίγματος, μεταφέρουν το χρώμα της ροδιάς και του ροδάκινου και το καστανό των ματιών της, βιάζονται να συναντήσουν το επόμενο νησί ανοίγοντας πανιά για τις γειτονιές του Σείριου και του Άλφα του Κενταύρου.... Οι ήχοι φυλακίζονται στην ατμόσφαιρα.Το φως, ο παγκόσμιος θεός, είναι και μεγάλος δραπέτης"
Ανδρέας Κασσέτας.

ΥΠΕΡΚΑΙΝΟΦΑΝΕΙΣ, ΕΚΡΗΞΕΙΣ ΑΣΤΕΡΩΝ

Η εντύπωση του καλλιτέχνη για μια έκρηξη σουπερνόβα τύπου Ια Με την άδεια της ESO

Ο Péter Székely από το Πανεπιστήμιο του Szeged, της Ουγγαρίας, και ο Örs Benedekfi από την Ευρωπαϊκή Συμφωνία για την Ανάπτυξη της Σύντηξης στο Garching της Γερμανίας, ερευνούν πως πεθαίνει ένα αστέρι και τι θα σήμαινε για μας στη γη μια κοντινή έκρηξη σούπερνόβα. Στις 7:35 το πρωί της 23ης Φεβρουαρίου 1987, ένα χιλόμετρο κάτω από το έδαφος, ο Γιαπωνέζικος ανιχνευτής νετρίνων Kamiokande II κατέγραψε 11 νετρίνο σε 15 δευτερόλεπτα. Αυτό δεν ακούγεται δραματικό, αλλά τα νετρίνο είναι δύσκολο να ανιχνευτούν γιατί αλληλεπιδρούν πολύ ασθενώς με την ύλη. Κανονικά, ο ανιχνευτής καταγράφει μόνο ένα ζευγάρι νετρίνο την ημέρα από τον Ήλιο, έτσι αυτό έδειξε ένα θεαματικό γεγονός κάπου στο Σύμπαν: ένα γιγαντιαίο αστέρι είχε πεθάνει.

Το μέγεθος είναι το πάν

Πιθανόν η πιο σημαντική ιδιότητα που καθορίζει τη μοίρα ενός αστεριού είναι η μάζα του. Όπως περιγράφεται νωρίτερα σ΄αυτή τη σειρά άρθρων (Boffin & Pierce-Price, 2007), τα αστέρια με παρόμοια μάζα σαν το δικό μας Ήλιο πεθαίνουν χωρίς καμιά αναστάτωση: καίνε το ήλιο σε άνθρακα και οξυγόνο, μετά ελευθερώνουν τα εξωτερικά τους στρώματα σαν πλανητικά νεφελώματα και μέσα σε δισεκατομμύρια χρόνια ο πυρήνας κρυώνει για να σχηματίσει ένα λευκό νάνο.

Τα μεγαλύτερης μάζας αστέρια έχουν μικρότερο χρόνο ζωής και περισσότερο βίαιο πεπρωμένο. Ενώ ένα αστέρι του μεγέθους του Ήλιου μας μπορεί να ζήσει για δισεκατομμύρια χρόνια, αστέρια που έχουν οκτώ έως δέκα φορές τη μάζα του Ήλιου μας ζουν μόνο εκατομμύρια χρόνια γιατί τους τελειώνουν γρήγορα τα καύσιμα. Όταν αυτό συμβαίνει, η ισορροπία μεταξύ δύο βασικών δυνάμεων χάνεται: η βαρύτητα, η οποία τείνει να συμπιέζει την ύλη των αστεριών και η πίεση της ακτινοβολίας η οποία παράγεται από τις πυρηνικές αντιδράσεις στο πυρήνα και τείνει να διαστέλλει το αστέρι. Ο πυρήνας συμπιέζεται για να σχηματίσει ένα αστέρι νετρονίων και τα εξωτερικά στρώματα του αστεριού καταρρέουν (πέφτουν προς τα μέσα) και κατόπιν αναπηδούν από τον πολύ πυκνό πυρήνα σε μια γιγαντιαία έκρηξη: έναν τύπου ΙΙ σουπερνόβα.

Κύματα σωματιδίων, που περιλαμβάνουν και νετρίνο, φεύγουν από τον πυρήνα, μεταφέροντας τη βαρυτική ενέργεια του καταρρέοντος αστεριού. Τα εξωτερικά στρώματα που καταρρέουν απορροφούν πολλά από αυτά τα νετρίνο, οδηγώντας σε πάρα πολύ υψηλές θερμοκρασίες – τόσο υψηλές ώστε να προκαλέσουν τη σύντηξη στοιχείων όπως του χρυσού και του ουρανίου (όπως περιγράφεται στο Rebusco et al., 2007). Ένα μικρό μέρος αυτών των νετρίνο, ωστόσο, διαφεύγει από την ατμόσφαιρα του αστεριού που πεθαίνει και μπορεί να ανιχνευτεί στη γη, στην ησυχία βαθιά κάτω από την επιφάνεια του πλανήτη.

Ένας δεύτερος τύπος αστρικού κατακλυσμού συμβαίνει κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης ενός λευκού νάνου και ενός πολύ μεγαλύτερου κόκκινου γίγαντα με μια εκτεταμένη ατμόσφαιρα (εκατοντάδες εκατομμύρια χιλιόμετρα διάμετρο). Αν ένας λευκός νάνος και ένας κόκκινος γίγαντας γυρίζουν ο ένας γύρω από τον άλλο αποτελώντας ένα διπλό αστέρα, ο λευκός νάνος μπορεί να συσσωρεύσει υλικό από τον συνοδό του και να αυξήσει τη μάζα του (δείτε την εικόνα). Όταν ο λευκός νάνος ξεπεράσει τις 1.44 φορές τη μάζα του Ήλιου μας (το όριο Chandrasekhar), γίνεται ασταθής, ξεκινάει σύντηξη που παράγει βαρέα στοιχεία όπως το λανθάνιο και το ρούθιο και τελικά διασπάται σε μια γιγαντιαία έκρηξη: ένα τύπου Ι σουπερνόβα (δείτε την εικόνα).

Η εντύπωση ενός καλλιτέχνη για ένα λευκό νάνο (κάτω δεξιά) που συσσωρεύει υλικό από ένα κόκκινο γίγαντα Η εικόνα δημοσιεύεται με την άδεια της ESO	Όταν η μάζα ενός λευκού νάνου έχει πλησιάσει μια οριακή τιμή, το αστέρι εκρύγνυται σαν ένας τύπου Ια σουπερνόβα Η εικόνα δημοσιεύεται με την άδεια της ESO

Είτε τύπου Ι είτε τύπου ΙΙ, ένας σουπερνόβα είναι από τα πιο ισχυρά γεγονότα στο Σύμπαν από την εποχή του Μπιγκ Μπανγκ. Τις εβδομάδες μετά την έκρηξη, το αστέρι και τα υπολείμματά του εκπέμπουν περισσότερη ενέργεια απ’ ότι ο Ήλιος μας στη διάρκεια δισεκατομμυρίων ετών. Αυτή η τεράστια έκρηξη μπορεί να ξεπεράσει σε λάμψη όλα τα αστέρια του γαλαξία που τη φιλοξενεί και το φως μπορεί να ανιχνευτεί από χιλιάδες εκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Στην πραγματικότητα, μια έκρηξη σουπερνόβα που συμβαίνει οπουδήποτε στο Σύμπαν θα είναι πιθανότατα ορατή με ένα ισχυρό τηλεσκόπιο.

Τα υπολείμματα ενός αστεριού

Έτσι τι απομένει μετά από αυτό το βίαιο και δραματικό γεγονός; Στο κέντρο της έκρηξης ενός αστεριού που είναι μικρότερο από 20 ηλιακές μάζες σχηματίζεται ένα αστέρι νετρονίων, με τη μάζα του να συμπιέζεται σε μια σφαίρα με ακτίνα μόνο δέκα χιλιομέτρων – αφάνταστα πυκνής. Το βάρος ενός κουταλιού του γλυκού από ένα αστέρι νετρονίων είναι ίσο με το βάρος όλων των οχημάτων (εκατομμύρια αυτοκίνητα, λεωφορεία, τρένα) που έχουμε εδώ στη Γη (Swinton, 2006). Λόγω της διατήρησης της στροφορμής (όσο μικρότερη η ακτίνα, τόσο γρηγορότερη η περιστροφή), τα αστέρια νετρονίων συχνά περιστρέφονται πάρα πολύ γρήγορα (εκατοντάδες περιστροφές το δευτερόλεπτο), και αυτό μπορεί να προκαλεί ραδιοκύματα προερχόμενα από τους μαγνητικούς πόλους, οπότε ονομάζουμε το αστέρι πάλσαρ

Ένα ακόμη πιο εξωτικό είδος υπολείμματος από το αστέρι νετρονίων ή το πάλσαρ είναι μια μαύρη τρύπα, που γεννιέται όταν ένα αστέρι με μάζα ίση τουλάχιστον με 20 ηλιακές μάζες εκρήγνυται σε ένα σουπερνόβα τύπου ΙΙ. Όταν ένα τέτοιας μάζας αστέρι πεθαίνει, η βαρυτική κατάρρευση δε σταματά με το σχηματισμό ενός αστέρα νετρονίων – αντιθέτως η καταρρέουσα ύλη παράγει ένα πολύ παράξενο φαινόμενο με θεωρητικό όγκο μηδέν και άπειρη πυκνότητα. Τίποτε δεν μπορεί να ξεφύγει από τη μαύρη τρύπα ή το κοντινό της περιβάλλον εκτός και αν ξεπερνά την ταχύτητα του φωτός, αλλά κανένα φως δεν μπορεί να ξεφύγει την τεράστια βαρυτική έλξη – γι αυτό και το όνομα.

Εκτός από αστέρι νετρονίων και μαύρη τρύπα, μπορούμε συχνά να παρατηρήσουμε τα υπολείμματα των νεφών αερίων του αστεριού, που είχαν διασκορπιστεί από το σουπερνόβα. Ένα από αυτά τα εδιαφέροντα αντικείμενα είναι το νεφέλωμα Crab: το υπόλειμμα ενός σουπερνόβα που συνέβη γύρω στο 5500 π.Χ. και παρατηρήθηκε το 1054 από Κινέζους αστρονόμους. Όπως και άλλα υπολείμματα, θα διασκορπιστεί μέσα στο μεσοαστρικό χώρο στη διάρκεια χιλιάδων ετών.

Μαθαίνοντας από τους σουπερνόβα

Ακόμη και χωρίς τα πλεονεκτήματα των μοντέρνων τηλεσκοπίων, ένας σουπερνόβα σε ένα διπλανό γαλαξία είναι δύσκολο να χαθεί. Πρώτη φορά σουπερνόβα παρατηρήθηκε από Κινέζους αστρονόμους το 185 μ.Χ. Όταν ο σχηματισμός του νεφελώματος Crab παρατηρήθηκε στην Κίνα περίπου 800 χρόνια αργότερα, αυτός ο «επισκέπτης αστέρας» ήταν τόσο λαμπερός που ήταν ορατός μέρα μεσημέρι για εβδομάδες.

Η μέγιστη λαμπρότητα κάθε ξεχωριστής έκρηξης σουπερνόβα είναι παρόμοια (τα λέμε «κανονικά κεριά») γιατί οι μάζες που εκρήγνυνται είναι παρόμοιες. Συγκρίνοντας την αναμενόμενη λαμπρότητα με την παρατηρούμενη λαμπρότητα, μπορούμε να υπολογίσουμε πόσο μακριά είναι ο γαλαξίας που φιλοξενεί το σουπερνόβα. Αυτή η τεχνική είναι πολύ σημαντική για την «σκάλα της κοσμικής απόστασης»: είναι μέχρι στιγμής η καλύτερη μέθοδος για να μετρήσουμε την απόσταση απομακρυσμένων γαλαξιών. Και φυσικά, είναι ένας τρόπος να παρατηρήσουμε την πρώιμη ιστορία του Σύμπαντος: τη στιγμή που βλέπουμε μια μακρινή έκρηξη, το αστέρι αυτό το ίδιο θα έχει πεθάνει εδώ και καιρό.

Φυσικά, οι αστρονόμοι δε θέλουν να γνωρίζουν μόνο πόσο μακριά βρίσκεται ο γαλαξίας που φιλοξενεί ένα σουπερνόβα, αλλά επίσης θέλουν να χαρακτηρίσουν και τον ίδιο το σουπερνόβα. Χρησιμοποιούν λοιπόν δύο έμμεσες μεθόδους: τη φωτομετρία και τη φασματοσκοπία. Η φωτομετρία μετρά την λαμπρότητα που ελαττώνεται με το χρόνο και τη μέγιστη λαμπρότητα: αυτή είναι η τεχνική που χρησιμοποιείται για να υπολογιστεί η απόσταση των μακρινών γαλαξιών. Η φασματοσκοπία μας επιτρέπει να συμπεράνουμε τα χημικά στοιχεία στο σουπερνόβα με βάση τα χαρακτηριστικά τους μήκη κύματος. (όπως έχει εξηγηθεί στο Westra, 2007). Συνήθως οι αστρονόμοι εφαρμόζουν και τις δύο μεθόδους για να προσδιορίσουν τις φυσικές ιδιότητες του αστεριού που πεθαίνει, όπως η μάζα του, η θερμοκρασία και η φωτεινότητα.

Κοντινοί σουπερνόβα?

Μέχρι στιγμής, όλοι οι σουπερνόβα που έχουν παρατηρηθεί βρισκόταν πολύ μακριά από τη Γη, αλλά τι θα συνέβαινε αν ένα κοντινό αστέρι γινόταν σουπερνόβα; Ευτυχώς, οι σουπερνόβα είναι σπάνιοι, συμβαίνει ένας κάθε 50 με 100 χρόνια σε ένα κανονικό ελλειπτικό γαλαξία σαν το δικό μας. Ο τελευταίος σουπερνόβα που παρατηρήθηκε στο γαλαξία μας ήταν το 1572 και 1604, αν και τεράστια και πυκνά σύννεφα θα μπορούσαν να κρύψουν μερικές εκρήξεις στη μακρινή άκρη του γαλαξία μας. Ο πιο πρόσφατος και σχετικά κοντινός κατακλυσμός ήταν ο SN 1987A, ο οποίος το 1987 πυροδοτήθηκε στο Μεγάλο νέφος του Μαγγελάνου, έναν από τους μικρότερους συνοδούς γαλαξίες του γαλαξία μας, σε μια απόσταση περίπου 160000 έτη φωτός (δείτε την εικόνα): αυτή η έκρηξη ήτα ορατή με γυμνό μάτι. Πέρα από αυτό, οι αστρονόμοι παρατηρούν εκατοντάδες εκρήξεις σουπερόβα κάθε χρόνο σε μακρινούς γαλαξίες, μερικές φορές δύο στον ίδιο γαλαξία^w1.

Οι θέσεις των SN 2002bo και SN 2002cv σημειώνονται σε αυτή την εικόνα του σπειροειδή γαλαξία NGC 3190 Με την άδεια της ESO

Ευτυχώς, δεν υπάρχει αστέρι στην άμεση γειτονιά μας (μέχρι τα12 περίπου έτη φωτός) το οποίο θα μετατραπεί σε σουπερνόβα στο άμεσο μέλλον, αν και μακρύτερα οι αστρονόμοι έχουν εντοπίσει κάποιους υποφήφιους σουπερνόβα. Ο Μπετελγκιέζ, ο κόκκινος γίγαντας στον αριστερό ώμο του αστερισμού του Ωρίωνα, είναι ο καλύτερος υποφήφιος, αλλά βρίσκεται περίπου 450 έτη φωτός από μας. Θεωρούμε ότι η ζώνη ασφαλείας είναι περίπου 100 έτη φωτός γύρω γύρω: κοντύτερα απ’ αυτό και ο σουπερνόβα θα μπορούσε να βλάψει σοβαρά τον πλανήτη μας. Μεγαλύτερο προβληματισμό προκαλεί ο ΙΚ Pegasi – ένας διπλός αστέρας που αποτελείται από ένα λευκό νάνο και ένα κανονικό αστέρα που γερνάει περίπου 150 έτη φωτός από μας.Ενώ ο Μπετελγκιέζ θα μπορούσε να εκραγεί οποιαδήποτε στιγμή από αύριο μέχρι μερικές χιλιάδες χρόνια ο ΙΚ Pegasi θα συναντήσει τη μοίρα του κάποια στιγμή μέσα στα επόμενα μερικά εκατομμύρια χρόνια.

Αποτελέσματα στη Γη

Λοιπόν τι αποτελέσματα θα είχε ένας κοντινός σουπερνόβα στη Γη; Οι σουπερνόβα παράγουν τεράστια ποσά ακτινοβολίας γ και σωματίδια όπως πρωτόνια και ηλεκτρόνια, που έχουν όλα τους πολύ υψηλές ενέργειες και θα μπορούσαν να καταστρέψουν την ατμόσφαιρα της Γης υποβιβάζοντας το όζον σε ατομικό οξυγόνο. Για παράδειγμα, οι ακτίνες γ μετατρέπουν το ατμοσφαιρικό άζωτο (N₂) σε μονοξείδιο του αζώτου (NO) και άλλα οξείδια του αζώτου (NO_x) που καταλύουν τη διάσπαση του όζοντος

Χωρίς το προστατευτικό στρώμα του όζοντος, οι υπεριώδεις ακτίνες από τον Ήλιο μας θα έφθαναν στην επιφάνεια της Γης χωρίς να εμποδίζονται και θα κατέστρεφαν το φυτοπλαγκτόν (μικροσκοπικά φυτά που ζουν στη στήλη του νερού). Καθώς το φυτοπλαγκτόν αποτελεί ένα θεμελιώδες συστατικό της τροφικής αλυσίδας, η απώλειά του θα είχε ένα καταστρεπτικό αποτέλεσμα και στου περισσότερους άλλους οργανισμούς. Η υψηλής ενέργειας ακτινοβολία θα κατέστρεφε ζωντανά κύτταρα, προκαλώντας καρκίνο και γενετικές μεταλλάξεις: παρόμοια με μια βαριά δόση ακτίνων Χ. Είναι επίσης πιθανό ότι τα επίπεδα των ραδιενεργών στοιχείων στην ατμόσφαιρα θα αυξάνονταν με βλαβερά αποτελέσματα. Θα μπορούσε να είναι μια έκρηξη σουπερνόβα που προκάλεσε την Ορδοβική-Σιλουριακή μαζική εξαφάνιση περίπου 450 εκατομμύρια χρόνια πριν. Περισσότερες από τις μισές θαλάσσιες μορφές ζωής εξαφανίστηκαν σ’ αυτό το γεγονός, που πιστεύεται ότι είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εξαφάνιση σε αριθμό γενών που εξαφανίστηκαν. Πιστεύεται ότι η εξαφάνιση αυτή ήταν αποτέλεσμα της καταστροφής του φυτοπλαγκτόν και της μείωσης της θερμοκρασίας που προκάλεσε η αδιαφάνεια του διοξειδίου του αζώτου (NO2). Είναι επίσης πιθανόν ότι η Γη υπέστη μια κοντινή έκρηξη σουπερνόβα περίπου 2.8 εκατομμύρια χρόνια πριν. Κατά τη διάρκεια της έκρηξης, ένα αστέρι που πεθαίνει ελευθερώνει ένα κύμα από ραδιενεργά στοιχεία που μπορεί να αποθηκευτούν στην επιφάνεια των πλανητών. Χαρακτηριστικά ραδιενεργά στοιχεία, για παράδειγμα ο σίδηρος-60, έχουν βρεθεί σε γεωτρήσεις του θαλάσσιου βυθού. Αυτά μπορεί να είναι απόδειξη ενός σουπερνόβα, αλλά η διαμάχη συνεχίζεται. Περισσότερη απόδειξη για μια πρόσφατη και τοπική έκρηξη σουπερνόβα είναι η τοπική φούσκα, μια κοιλότητα διαμέτρου 300 ετών φωτός, στο μεσοαστρικό μέσο όπου βρίσκεται το δικό μας ηλιακό σύστημα. Αυτή η φούσκα δημιουργήθηκε από διάφορες εκρήξεις σουπερνόβα, που έσπρωξαν το λεπτό περιβάλλον μεσοαστρικό μέσο.

Το λαμπερό συμπαγές νεφέλωμα (SNR 0543-689) είναι υπόλειμμα μιας πρόσφατης έκρηξης σουπερνόβα Με την άδεια της ESO SN 1987A στο μεγάλο νέφος του Μαγγελάνου (σημειώνεται με ένα βέλος) Με την άδεια της ESO

Οι σουπερνόβα ρίζες μας

Ευτυχώς, αυτές οι γιγάντιες εκρήξεις έχουν επίσης θετικά αποτελέσματα. Πιθανότατα οφείλουμε την ύπαρξή μας σε ένα γειτονικό σουπερνόβα. Το ωστικό κύμα από το σουπερνόβα συμπιέζει την περιβάλλουσα μεσοαστρική ύλη – ένα τεράστιο αλλά λεπτό κύμα σκόνης, ατομικό και μοριακό αέριο –και προκαλεί το σχηματισμό των αστεριών. Έτσι ίσως ο σουπερνόβα προκάλεσε την κατάρρευση ενός τεράστιου σύννεφου από το οποίο γεννήθηκε το Ηλιακό μας σύστημα.

Επιπλέον, οι σουπερνόβα ήταν οι πρόγονοι για οτιδήποτε γνωρίζουμε: οι άνθρωποι και όλα από το μικρότερο βακτήριο μέχρι το ψηλότερο βουνό είναι φτιαγμένα από σκόνη από τα αστέρια. Ένα κανονικό αστέρι μπορεί να παράγει τα ελαφρύτερα στοιχεία, αλλά οι αντιδράσεις σύντηξης που σχηματίζουν τα βαρύτερα στοιχεία απαιτούν τις τεράστιες θερμοκρασίες και πιέσεις που επικρατούν στα γιγαντιαία αστέρια (για λεπτομέρειες, δείτε Boffin & Pierce-Price, 2007; Rebusco et al., 2007). Αυτά τα στοιχεία σχηματίζονται και διασκορπίζονται στο μεσοαστρικό διάστημα από τους σουπερνόβα, εμπλουτίζοντας τα σύννεφα της ύλης από τα οποία τα αστέρια, οι πλανήτες και η ζωή μπορούν να προκύψουν. Κατά μία έννοια, είμαστε παιδιά των σουπερνόβα.

Οι σουπερνόβα, συνεπώς, έχουν σχηματίσει το Σύμπαν μας και την ιστορία μας. Έχουν δημιουργήσει τις συνθήκες για ζωή στη Γη παράγοντας στοιχεία, έχουν επηρεάσει την εξέλιξη προκαλώντας μαζικές εξαφανίσεις και τώρα, εξετάζοντας τους σουπερνόβα μπορούμε να μάθουμε πολλά για το σύμπαν και τους εαυτούς μας.